Domotica | Hoe eenvoudig is het om je huis slimmer te maken?
Domotica | Hoe eenvoudig is het om je huis slimmer te maken?
De slimme woning wordt binnen het hedendaagse leven steeds belangrijker, maar hoe vlieg je dit nu aan? Er zijn zoveel producten, die werken met verschillende protocollen, al dan niet met een eigen basisstation en app.
De meeste mensen denken bij smarthome aan het bedienen van je thermostaat en je lampen via een app, beveiligingscamera’s en misschien nog draadloos muziek afspelen. Maar er is nog veel meer! En zelfs wanneer je je tot bovenstaande opties zou beperken kan je nog verdwalen tussen alle mogelijke opties. In deze blog gaan we je te helpen bij het maken van de juiste keuze!
Wanneer je spreekt over smarthome, dan heb je het automatisch over domotica. Van domotica wordt al tientallen jaren gebruik gemaakt in onder andere woonhuizen, dit is begonnen als een bedrade oplossing middels onder andere KNX. Dit is een dure oplossing omdat je het niet zelf kan programmeren en omdat je alles in huis moet laten bedraden. Tegenwoordig zien we daarom steeds meer draadloze oplossingen, deze zijn zelf te installeren en/of te programmeren, je kan ze makkelijk verplaatsen of meenemen als je verhuist en het is bovenal een stuk goedkoper.
De belangrijkste zaken die men tegenwoordig graag automatiseert zijn:
– Verwarming
– Verlichting
– Audio
– Intercom deurbel
– Beveiligingscamera’s
– Automatische gordijnen of raambekleding
- Huishoudelijke apparatuur
Maar welke protocollen zijn er dan zoal en wat kan je het beste gebruiken in welke situatie?
Iets wat bijna iedereen wel kent zijn de tussenstekkers met afstandsbediening van klik-aan / klik-uit (kaku). Je koopt ze vaak in een set bij de bouwmarkt en gebruikt ze voor het schakelen van je schemerlampen of de kerstboom. Maar het assortiment gaat inmiddels nog veel verder dan alleen stekkers, denk hierbij aan deurbellen, bewegingssensoren, inbouwdimmers en wandzenders en een eigen gateway, allemaal draadloos!
De producten van kaku werken op 433 MHz. Dit is een éénrichtingsprotocol, wat wil zeggen dat je op een signaal wat je verstuurd geen signaal terugkrijgt dat het ook is ontvangen. Dat geeft niet als je thuis bent, dan druk je nog een keer op de knop. Maar als je niet thuis bent is het wel handig om te weten of de lamp die je aanzette nu ook écht aan is… Daarnaast is het protocol niet beveiligd, wat wil zeggen dat in je in theorie ook de modules van de buurman kan bedienen en vice versa. Het bereik van 433MHz bedraagt ongeveer 5 tot 8 meter, maar heb je een goede transceiver zoals een RFXcom dan kan je het wel over grotere afstanden besturen. Voordeel van de spullen is dat ze relatief goedkoop zijn en je dus met weinig geld veel kan automatiseren.
Wanneer je opzoek gaat naar slimme verlichting heb je ook hier tal van keuzes in, een van de bekendste is Philips met zijn Hue producten. Tegenwoordig is er ook INNR, Trust, Osram lightify en IKEA Trädfri.
Al deze systemen werken volgens het Zigbee protocol, wat weer een stuk betrouwbaarder is dan klik-aan / klik-uit omdat het terugkoppeling heeft en MESH networking ondersteund. Dit laatste houdt in dat de verschillende modules binnen één netwerk als repeater voor elkaar kunnen dienen, wat de stabiliteit van je netwerk ten goede komt.
De meeste Zigbee producten zijn onderling te koppelen, maar helaas niet altijd omdat er verschillende varianten worden gebruikt. Het bereik van Zigbee is ongeveer 8 tot 12 meter en wanneer je meerdere modules hebt kan dit groeien met behulp van het MESH netwerk.
Een van de bekendste protocollen van dit moment is het Z-wave protocol. Het is net als Zigbee een bidirectioneel protocol, dat ook mesh networking ondersteund. In tegenstelling tot andere protocollen werkt Z-wave met verschillende frequenties per continent, zo maken we in Europa gebruik van de 868MHz frequentieband.
Bij deze producten is in principe altijd een basisstation/gateway nodig. Je kan de meeste producten wel losstaand gebruiken, maar als je ze op een slimme manier wil toepassen kan dat vervolgens niet. Bekende fabrikanten van Z-wave producten zijn:
– FIBARO
– QUBINO
– AEONLABS
– NEOCOOLCAM
– TKB HOME
Omdat het een open standaard is kunnen producten prima onderling uitgewisseld worden. Tegenwoordig kom je nog een mix tegen van producten met een Z-wave en een Z-wave Plus label. Het verschil is dat Z-wave Plus een wat energie zuinigere chip is die ook een wat groter bereik heeft. Dit bereik is ongeveer 8 tot 12 meter en kan net als bij Zigbee worden vergroot door het MESH netwerk.
Hier zijn uiteraard modules voor nodig, en voorwaarde hierbij is dat deze constant spanning hebben, alles wat op batterijen werkt doet hierin niet mee en is als het ware een eindpunt. Denk hierbij aan een inbouwdimmer op je overloop, zodat je een rookmelder op batterijen die op zolder hangt kan koppelen aan je systeem of aan een tussenstekker bij je achterdeur om een bewegingssensor in de schuur aan te kunnen melden.
Ook Wifi wordt nog steeds veel gebruikt in slimme apparatuur, denk hierbij aan televisies, thermostaten en audio-streaming. Het is tegenwoordig nog steeds een van de belangrijkste standaarden om producten in huis met elkaar te kunnen verbinden.
Bijna alle basisstations voor huisautomatisering zijn verbonden met het internet (bekabeld of via de Wifi) en op deze manier kan een van origine Z-wave basisstation bijvoorbeeld ook communiceren met een Philips Hue bridge of een Sonos speaker.
Hierbij wordt dan gebruik gemaakt van API’s (application programming interfaces). Dit is niets meer dan een stukje code dat door de fabrikant in de software wordt gestopt en wat wanneer dit vrijgegeven is door iedereen gebruikt kan worden om hun product aan te spreken. Veel fabrikanten van domotica controllers integreren dus standaard API’s van bekende producten zodat hun klanten naast Zigbee, Z-wave of klik-aan / klik-uit producten ook andere slimme apparatuur aan kunnen sturen zonder dat zij hiervoor zelf hoeven te programmeren. Dit is ook niet voor iedereen weggelegd natuurlijk.
Ben je een fanatiek Apple gebruiker, en wil je je iPhone of iPad gaan gebruiken om je huis aan te sturen? Dan kan je hiervoor gebruik maken van het Homekit platform, dat hoofdzakelijk gebruik maakt van Wifi en Bluetooth.
Er zijn tegenwoordig steeds meer fabrikanten die hun producten geschikt maken om met de Homekit API samen te werken. Merken die je bijvoorbeeld tegen kan komen zijn Elagto, FIBARO of Netatmo. Het bereik aan producten is echter nog lang niet zo groot als bij bijvoorbeeld de hierboven genoemde protocollen en omdat een Apple device vereist is voor de bediening dus ook niet voor iedereen toepasbaar.
Het aansturen van je smarthome
Om je smarthome aan te sturen zijn er meerdere opties, je kan een basisstation aanschaffen dat werkt met een specifiek protocol. Dit is de eenvoudigste weg. Wil je relatief goedkoop gaan starten met domotica en heb je er geen problemen mee wat meer te moeten programmeren of een keer het internet afstruinen op verschillende fora wanneer je een probleem hebt? Dan zou je kunnen kijken naar de combinatie van een bestaande pc, raspberry of NAS server en hier een USB stick aan koppelen.
Je hebt dan de hardware, maar om een en ander aan te kunnen sturen is er natuurlijk ook software nodig. Deze kan je in de meeste gevallen gratis downloaden. Domoticz, OpenHAB en Home Assistant zijn hierbij veel gebruikte programma’s.
Er wordt ook steeds vaker gekozen voor een kant en klare oplossing in de vorm van een basisstation (smarthome controller). De bekendste merken die je hierbij tegenkomt zijn FIBARO, Homey, GetVera en Zipato. Je hebt dan je hardware en software in één en hoeft dus niet opzoek naar opensource software, dus je kunt meteen aan de slag!
FIBARO is een Pools bedrijf die sinds 2010 bezig is met het maken van slimme producten, gebaseerd op het Z-wave protocol dat hierboven is beschreven. Inmiddels is er ook een aparte Homekit lijn geïntroduceerd.
De producten kenmerken zich door goede kwaliteit en een strak design tegen een marktconforme prijs. Er is een keuze uit 2 gatweways, namelijk een Homecenter Lite en een Homecenter 2.
De Lite variant ie hierbij het meeste geschikt voor een wat kleinere setting zoals een appartement, vakantiehuisje of bed & breakfast.
De Homecenter 2 heeft dezelfde basiseigenschappen, maar een grotere processor en een uitgebreide programmeeromgeving waarin middels LUA scripting zeer uitgebreide scènes kunnen worden geschreven en API (Application Programming Interface) koppelingen kunnen worden gemaakt.
Naast de 2 gateways heeft FIBARO een breed assortiment aan modules zoals inbouwschakelaars, een inbouwdimmer, tussenstekkers, een motionsensor, raam/deur sensoren in 7 kleuren, etc.
Homey is een product van Nederlandse bodem dat ontstaan is uit een kickstarterproject. Inmiddels is het product zo’n 2 jaar op de markt en heeft het een grote ontwikkeling doorgemaakt op het gebied van integraties met alle slimme apparatuur die er op dit moment te koop is. Dit heeft erin geresulteerd dat het device met ruim 50.000! verschillende apparaten kan communiceren. Vandaar ook de slogan; Alles verbonden...
Dit kan doordat het product beschikt over verschillende chips zoals Z-wave, Zigbee, 433MHz, Infrarood, WiFi, Bluetooth en RF. En al je regels zijn eenvoudig in te stellen met behulp van de mooie app.
Er is vanaf Februari 2019 ook een Pro versie van de Homey beschikbaar, deze dubbele processorcapaciteit en 2 keer zo veel intern geheugen zodat grotere installaties kunnen worden aangestuurd.
Voordeel is dus dat de Homey met bijna alle belangrijke home automation protocollen communiceert en dat er een grote online developers omgeving is waar mensen kunnen werken aan integraties en deze vervolgens voor iedereen beschikbaar stellen.
GetVera is een merk dat ook al langere tijd op de markt van de domotica actief is. Net als bij Homey wordt er enkel een controller gebouwd en geen losse componenten, waardoor integratie met slimme producten uiteraard zeer belangrijk is aangezien dit het bestaansrecht rechtvaardigd.
Er is momenteel een verdeling in 3 controllers; De Vera Edge, Vera Plus en Vera Secure.
De Edge is het basismodel en vergelijkbaar met een Raspberry Pi met een Z-wave chip. Er kan eventueel via de USB poorten een 433MHz transceiver aan worden gesloten zodat klik-aan / klik-uit ook aanstuurbaar is.
De Vera Plus is een upgrade van de Edge en heeft als extra features een Zigbee en Bluetooth chip. Om dit niet ten koste te laten gaan van de snelheid beschikt deze ook over een grotere processor.
De Vera Secure is meer geënt op gebruik in combinatie met een alarmsysteem. Zo heeft de controller een backup accu, op deze manier blijft je controller in de lucht bij stroomuitval. Verder is er een interne sirene aanwezig. Verder heeft deze controller dezelfde chips aan boord als de Vera Secure.Z
De controllers van Vera zijn het beste geschikt voor de gebruiker die graag programmeert en wat minder voor de plug & play optie wil gaan. Het is dus eerder een product voor gevorderden die met een relatief laag budget toch het maximale uit hun systeem willen halen.
Zipato is een merk uit Kroatië met een vrij breed assortiment aan losse componenten, maar ook verschillende controllers. De basiscontroller is de Zipabox. Dit is een Z-wave controller die met verschillende “add on” modules kan worden aangevuld met protocollen als 433MHz, Zigbee en KNX. Verder is er de Zipamicro, een wat kleinere variant van de Zipabox die niet uit te breiden is.
Topmodel van Zipato is de Zipatile; een controller in de vorm van een tablet. Veel mensen met domotica zoeken een mooie oplossing om alles vervolgens eenvoudig en vanaf één centrale plek te kunnen bedienen. Zipato heeft hier dus een mooie oplossing voor door dit te combineren.
De Zipatile beschikt naast Z-wave ook over een Zigbee chip. Verder zijn er verschillende ingebouwde sensoren voor beweging, luchtvochtigheid, een sirene, potentiaalvrije contacten voor het aansturen van bijvoorbeeld je ketel en verschillende touch sneltoetsen. Al met al dus een zeer veelzijdig product! Er is inmiddels voor 2019 een Zipatile en Zipabox versie 2 aangekondigd
Wat bij Zipato belangrijk is om te weten is dat alle instellingen worden gesynchroniseerd naar een cloud (niet iedereen wil dit). Je kan met een standaard account verschillende regels programmeren en koppelingen maken maar er zijn een aantal features waarvoor een upgrade naar een Pro account noodzakelijk is. Hierbij betaal je een X bedrag aan Zipato en dan kan je gebruik maken van bijvoorbeeld een clusterfunctie waarmee je meerdere controllers binnen één netwerk kan koppelen. Daarnaast kan je vanaf het moment van upgraden één jaar lang alle updates en nieuwe toevoegingen gebruiken, komt er na dat jaar weer iets nieuws bij dan moet je opnieuw upgraden…
Naast de controllers heeft Zipato ook verschillende Z-wave en Zigbee producten in het assortiment. Hiervan ben je er, net als bijvoorbeeld bij FIBARO altijd zeker van dat je losse componenten naadloos samenwerken met je controller.
De keuze met welk systeem je uiteindelijk gaat werken is er een die je zelf moet maken. Maar het is verstandig hierbij een aantal zaken in overweging te nemen:
– Wat is het budget?
– Waar wil ik het systeem voor gaan gebruiken? Verlichting, beveiliging, alarm, etc…
– Wil je een open systeem dat met meerdere protocollen werkt of ga je focussen op één protocol?
– Moet het plug & play zijn of is dat niet noodzakelijk?
– Wil je het laten installeren of doe je dit zelf?
Als prijs het uitgangspunt is kom je uit bij een losse USB stick en gratis open software. Ben je redelijk technisch en wil je nog steeds niet teveel uitgeven, kijk dan eens naar een Vera Edge. Met deze beide opties kan je met de juiste apparatuur zowel 433MHz als Z-wave aansturen.
Wil je iets dat meer plug & play is dan kom je al snel uit bij FIBARO, Homey of Zipato. Controllers van deze merken variëren tussen de 89 en 499 euro.
Wanneer je bijvoorbeeld niet heel technisch bent maar wel zelf wil installeren kan je qua componenten kijken naar tussenstekkers, raam/deur sensoren en dergelijke. Dit zijn allemaal opbouw producten die geen gestoei met draden vereisen. De zoekfilters op onze site kunnen je hier tegenwoordig ook goed bij helpen. Je kan het dus net zo ingewikkeld maken als je zelf wil!
Wil je meer weten over bovenstaande protocollen of de merken in het bijzonder? Bezoek dan onze site voor de indivuele producten en hun omschrijvingen.